Gaslighting Nedir?
Gaslighting, kişinin başkasını yanlış yönlendirerek yanılgı yarattığı, böylece karşısındakinin yargılarını ve gerçekliklerini sorgulamasına neden olduğu gizli bir duygusal istismar türüdür. Tam Türkçe karşılığı olmamakla birlikte; kısaca birinin kendinden şüphe etmesini sağlamaya çalışma olarak çevirebiliriz.
Gaslighting’in öncelikle romantik ilişkilerde ortaya çıktığı düşünülmektedir. Ancak arkadaşlık veya aile üyeleri arasındaki ilişkileri kontrol etme amacıyla da kullanılması alışılmış bir durumdur. Gaslight yapan kişilerin motivasyonu sadece manipüle etmek değil, aynı zamanda güç ve kontrol elde etme isteğidir.
Uzun süre gaslighting’e maruz kalan kişilerin gerçeklik algısı bozulabilir, kişi yaşadıklarının geçerliliğini sorgulayabilir, kafa karışıklığı yaşayabilir, gaslighting uygulayan kişiye bağımlılık geliştirebilir, kişinin başkasına ve kendine olan güveni sarsılabilir, duygusal ve zihinsel sağlığı bozulabilir. Bunun sonucunda suçluluk, utanç, yalnızlık, hayal kırıklığı, yetersizlik gibi duygular ortaya çıkabilir.
En yaygın gaslighting teknikleri arasında yalan söyleme, çarpıtma, gözden düşürmeye çalışma, dikkat dağıtma, duygu ve düşünceleri küçümseme, suçlama, suçu reddetme, şefkatli sözleri manipüle etmek için kullanma, geçmişte yaşanan bir olayı değiştirerek anlatma yer almaktadır. “Uyduruyorsun", "Böyle bir şey olmadı.", "Sen çıldırmışsın.", “Sakin ol! Aşırı tepki veriyorsun”, “Neden bu kadar hassassın?”, “Herkes senin hakkında böyle düşünüyor”, "Seni ne kadar sevdiğimi biliyorsun. Seni asla kasten incitmem.”,
Gaslighting’e Maruz Kalıyorsanız Neler Yapabilirsiniz?
Mesafe koymak: Gaslighting'in uyandırabileceği yoğun duygulardan bir adım geri çekilmek faydalı olabilir. Durumu fiziksel olarak terk etmek yardımcı olabilir, ancak nefes egzersizleri gibi bazı gevşeme tekniklerini kullanmayı da deneyebilirsiniz.
Kanıtları saklamak: Gaslighting kendinizi sorgulamanıza neden olabileceğinden, deneyimlerinizin kanıtlarını korumaya çalışabilirsiniz. Günlük tutmak, mesajları yedeklemek veya e-postaları saklamak uygun olabilir. Böylece daha sonra onlara bakabilir, kendinizden şüphe duymamanız veya kendinizi sorgulamamanız gerektiğini hatırlatabilirsiniz.
Sınır koymak: Sınırlar, başkalarına bir ilişkide neyi kabul etmeye istekli olduğunuzu söyler. Karşınızdaki kişinin sizin söyleyeceklerinizi önemsizleştirme veya reddetme gibi eylemlerde bulunmasına izin vermeyeceğinizi açıkça belirtmeniz işe yarayabilir.
Dışarıdan bir bakış açısı edinmek: Bir arkadaşınızla veya aile üyenizle neler yaşadığınız hakkında konuşabilirsiniz. Başka bir kişinin bakış açısı, durumu sizin için daha net hale getirmeye yardımcı olabilir.
İlişkiyi sonlandırmak: Zor olabilse de, size defalarca gaslighting yapan biriyle ilişkiyi bitirmek, genellikle istismarı sona erdirmenin en etkili yoludur.
Gaslighting yaşadığınızdan şüpheleniyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanıyla konuşmayı da yararlı bulabilirsiniz. Durum hakkında daha fazla bilgi edinmenize, bakış açısı kazanmanıza ve başa çıkmanıza yardımcı olabilecek yeni stratejiler geliştirmenize yardımcı olabilirler.